Kamber KOÇAK / Youth Think Tank Medya Koordinatörü
Sigara kullanımı, dünya genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmektedir. İçeriğinde bulunan nikotin, katran ve zararlı diğer kimyasallar nedeniyle sigara ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Bu sorunlardan önde gelenleri solunum sistemi hastalıkları, kalp ve damar hastalıkları, kanser, gebelik ve doğum komplikasyonları ve bağışıklık sistemi zayıflıklarıdır. Bununla beraber her yıl yaklaşık 8 milyon insan sigara kullanımına bağlı hastalıklardan vefat etmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ‘ne göre dünya genelinde yaklaşık 1,3 milyar insan sigara kullanmaktadır. Ülkemizde ise TÜİK verilerine göre 15 yaş üzeri nüfusun yaklaşık %28.7 si sigara kullanmaktadır. Bu oranlar her yıl yaklaşık 100 bin vatandaşımızın ölümüne ve yıllık yaklaşık 30 milyar TL ekonomik maliyete sebep olmaktadır.
Hem dünya genelinde hem de ülkemizdeki sigara kullanımının bu denli kayıplara yol açtığı aşikârdır. Bunları önlemek amacıyla devletler, kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları çeşitli faaliyetlerde bulunmakta, önlemler almakta ve farkındalık kampanyaları yürütmektedir. Özellikle genç nüfusun sigaradan uzak tutulması ve mevcut sigara içicilerinin bu alışkanlıktan vazgeçmesi için sürdürülebilir ve etkili politikaların oluşturulması ve devam ettirilmesi büyük önem arz etmektedir.
Son yıllarda ülkemizde bu alanda çeşitli politikaların oluşturulmaya başlanması oldukça sevindirici bir durum olarak önümüze çıkmaktadır. Şimdi sizler için son yıllarda vatandaşımızın sigara ile ilişkisini azaltmak ve bitirmek için uygulanan bazı politikaları hatırlatacağım ve ardından naçizane bir öneride de ben bulunacağım.
- 2008 yılında yürürlüğe giren ‘’Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanın’ ile kapalı alanlarda sigara içmek yasaklanmıştır. Bu düzenleme restoranlar, kafeler, iş yerleri ve toplu taşıma araçları gibi kapalı alanları kapsamaktadır.
- 2013 yılında yapılan ek düzenlemelerle, hastane, okul bahçeleri ve çocuk oyun alanları gibi açık alanları gibi açık alanlarda da sigara içilmesi yasaklanmıştır.
- Türün ürünlerinin reklamı, promosyonu ve sponsorluk faaliyetleri tamamen yasaklanmıştır. Bu yasak, televizyon, radyo, internet, ve diğer medya organlarını kapsamaktadır.
- Tütün paketleri üzerinde büyük ve çarpıcı sağlık uyarıları yer almaktadır. Ayrıca bizzat tanık olduğum Sivil Yaşam Derneği’nin ve Dr. Enes Efendioğlu’nun gayretleriyle 2019’da yürürlüğe giren düzenleme tütün ürünlerinin düz paket uygulamasına geçilmiştir. Bu uygulama ile markalar arasındaki çekiciliğin azaltılması hedeflenmiştir.
- Tütün ürünlerine yönelik uygulanan yüksek vergiler, sigara tüketimini azaltmada önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Türkiye, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) önerileri doğrultusunda, tütün ürünleri üzerindeki vergileri sürekli olarak artırmaktadır. Yüksek fiyat politikasıyla özellikle gençlerin sigaraya erişimini zorlaştırarak, sigara kullanımına başlamalarını engellemeyi amaçlamaktadır.
- Okullarda, sigaranın zararlarına yönelik faaliyetler düzenlenmektedir.
- Sağlık Bakanlığı sigara kullanımının zararlarına ilişkin ulusal televizyon kanallarında kamu spotları yayınlamaktadır.
- Sağlık Bakanlığı tarafından ALO 171 Sigara Bırakma Hattı bulunmaktadır. Ücretsiz olarak nikotin replasman tedavisi ve ilaç desteği gibi tıbbi yardımlar sigarayı bırakmak isteyenlere sunulmaktadır.
- Son aylarda yapılan düzenleme ile sigarayı özendirdiği amacıyla elektronik sigara ithalatı, satışı ve dağıtımı yasaklanmıştır.
Ve yazmayı unuttuğum belki onlarcası…
Hepsi birbirinden kıymetli önleyici faaliyetler. Tabi ki bu politikalar ne kadar denetleniyor ve ne ölçüde pozitif sonuç gösterdi bunlar kamuoyunun takdiri.
Benim de ülkemizin gençlerinin, vatandaşlarının bu tehlikeli bağımlılıktan kurtulması için ufak da olsa katkısı olacağına inandığım politika önerisi şudur:
Sigara paketlerinin bilinenin aksine 20’li olarak değil 12’li ve 16’lı olarak satışa sunulması yönünde bir düzenleme yapılması.
Daha küçük paketlerde daha az sigara bulunması sigara tüketimini sınırlayarak bireylerin sigarayı bırakmasına yardımcı olabilir. Küçük paketler sigara içicilerin daha az sigara tüketmesini teşvik edebilir. Daha küçük ve basit paketler, tütün ürünlerinin çekiciliğini ve cazibesini azaltabilir, bu da özellikle yeni başlayacak bireyler üzerinden caydırıcı bir etki yaratabilir. Ve hepsinden önemli etkisi, halk arasında paket bitirmek olarak tarif edilen sigara tüketiminin psikolojik olarak korunarak daha az içilmesi sağlanabilir.
Böyle bir düzenleme önümüzdeki dönemde neden hayata geçmesin?
